90 lat podniebnej chwały – wspomnienie wielkich triumfów polskiego lotnictwa
25 sierpnia 2024 roku na terenie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbyły się obchody wyjątkowego wydarzenia – 90. rocznicy spektakularnych zwycięstw polskich lotników w międzynarodowych zawodach samolotów turystycznych i balonowych. Wydarzenie to stało się nie tylko uroczystym hołdem dla przeszłości, lecz także nowoczesnym festiwalem nauki, techniki i kultury lotniczej. Dzień ten można śmiało porównać do święta narodowego dla polskiej awiacji – pełen był emocji, atrakcji i refleksji nad potęgą ludzkiego ducha, który unosił się nad głowami uczestników jak skrzydła RWD-9.
Uroczystości z lotniczym rozmachem
Wydarzenie rozpoczęło się od uroczystej mszy świętej odprawionej w intencji lotników i pracowników muzeum. Celebracja odbyła się z pełną ceremonialną oprawą, godną rangi wydarzenia. Nabożeństwo odprawili ks. dr Łukasz Piórkowski oraz ks. Sebastian Kozyra, reprezentujący instytucje kultury związane z dziedzictwem Jana Pawła II. Uroczystości towarzyszyła podniosła atmosfera – obecność wojskowych, pocztów sztandarowych oraz Reprezentacyjnej Orkiestry Sił Powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej sprawiła, że wydarzenie miało niemal państwowy charakter.
Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli najważniejsi przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, m.in. Minister Obrony Narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, Wojewoda Małopolski Krzysztof Jan Klęczar oraz Marszałek Województwa Małopolskiego Łukasz Smółka. Mecenasem wydarzenia został Kraków Airport – symbol współczesnej siły polskiego lotnictwa cywilnego.
Lotnicza historia, która inspiruje – wielkie zwycięstwa z 1934 roku
W centrum obchodów znalazło się upamiętnienie dwóch epokowych sukcesów polskiego lotnictwa z 1934 roku. Pierwszy to zwycięstwo Jerzego Bajana i Gustawa Pokrzywki w prestiżowych zawodach Challenge 1934 na pokładzie samolotu RWD-9 – wydarzenie, które na ówczesne czasy było lotniczym odpowiednikiem wygrania mundialu. Drugie – triumf Franciszka Hynka i Władysława Pomaskiego w XXII edycji Pucharu Gordona Bennetta, najstarszego i najbardziej prestiżowego konkursu balonowego na świecie.
Te dwa zwycięstwa były dowodem na to, że młoda II Rzeczpospolita, mimo niestabilnej sytuacji polityczno-gospodarczej oraz zaledwie kilkunastoletniego istnienia, potrafiła rozwijać rodzimy przemysł lotniczy, budować nowoczesne konstrukcje i szkolić pilotów na najwyższym światowym poziomie. To dziedzictwo, o którym dzisiaj przypominamy z dumą i podziwem.
Odznaczenia, apel pamięci i pokazy wojskowe
Uroczystości uświetniło wręczenie Medali Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej członkom Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa. Wśród uhonorowanych znaleźli się Maria Kołaś, Krystyna Mańkowska, Leszek Mańkowski oraz Andrzej Chytkowski. Odznaczenia wręczył Marcin Tatara, pełnomocnik Wojewody Małopolskiego do spraw integracji środowisk kombatanckich. Następnie odbył się apel pamięci prowadzony przez żołnierzy 6. Batalionu Dowodzenia, zakończony salwą honorową oraz złożeniem kwiatów przy Ścianie Pamięci.
Skrzydła nad głowami
Jednym z najbardziej widowiskowych punktów programu były pokazy lotnicze. Na niebie zaprezentowały się m.in. zabytkowe maszyny: An-2 „Wiedeńczyk”, Jak-18 i Piper Cub, a także repliki RWD-5 i współczesna M-26 Iskierka. Lądowania spadochroniarzy były precyzyjne jak zegarmistrzowska robota – tłumy oglądały je z zapartym tchem. Uczestnicy wydarzenia mogli również wziąć udział w pokazach musztry paradnej oraz koncercie orkiestry wojskowej pod Dużym Hangarem.
Volare i witrażowe balony
W Muzeum odbył się wernisaż wystawy malarskiej „Volare” autorstwa Bogumiła Książka – laureata Nagrody im. Witolda Wojtkiewicza. Równolegle udostępniono do zwiedzania przestrzeń zazwyczaj niedostępną – na pierwszym piętrze muzeum zaprezentowano oryginalny Puchar Gordona Bennetta oraz unikalne witrażowe repliki polskich balonów wykonane przez Sławomira Intka. Choć wieczorne pokazy balonów nie doszły do skutku z powodu wiatru, uczestnicy mogli zobaczyć demonstrację napełniania czaszy balonowej oraz zrobić pamiątkowe zdjęcia w koszu balonowym.
Debaty i prelekcje – bohaterowie polskiego nieba
Podczas panelu dyskusyjnego „Bohaterowie Polskich Skrzydeł” zaproszeni eksperci i piloci opowiadali o kulisach zawodów Challenge i historii Pucharu Gordona Bennetta. Wśród prelegentów znaleźli się m.in. Zygmunt Szeremeta, Jarosław Dobrzyński, dr hab. Krzysztof Mroczkowski oraz znani piloci balonowi: Jacek Bogdański i Przemysław Mościcki – reprezentanci Polski w międzynarodowych zawodach balonowych.
Technologie przyszłości i edukacja
Nie zabrakło nowoczesnych akcentów – koła naukowe AGH zaprezentowały rakiety odrzutowe, bolidy wodorowe, psa-robota i drony inżynierskie. Kraków Airport przygotował interaktywną prezentację dotyczącą funkcjonowania współczesnego portu lotniczego. Uczestnicy mogli zapoznać się z technologiami wykorzystywanymi w obsłudze pasażerów, od ścieżki podróży po kulisy odpraw.
Rodziny i dzieci
Dla najmłodszych przygotowano szeroką gamę aktywności – od warsztatów i quizów, przez malowanie twarzy i składanie papierowych samolotów, po lotniczą grę terenową. Dzięki symulatorom VR można było wcielić się w pilota F-16 lub konstruktora Boeinga 737. Edukacyjne pokazy prowadziły takie instytucje jak Cogiteon, IPN, Muzeum AK i Kraina Bzików.
Dziedzictwo, które nie przemija
Dyrektor Muzeum, Tomasz Kosecki, podkreślił w swoim przemówieniu znaczenie historycznych sukcesów i ich wpływ na tożsamość narodową. Pytał retorycznie: „Czy damy powód do dumy kolejnym pokoleniom?” To pytanie pozostaje otwarte – jak plan lotu do przyszłości, który wciąż czeka na swój start.
